Tahkim, taraflar arasında meydana gelen ya da gelebilecek uyuşmazlıkların önceden ya da uyuşmazlık meydana geldikten sonra aralarındaki tahkim sözleşmesindeki usuli belirlemeler doğrultusunda mahkemeye taşınmaksızın yine taraflarca belirlenen hakemler yönetiminde çözülmesidir. Tahkim, kanunda öngörülüş şekline göre zorunlu veya ihtiyari olabilen alternatif çözüm yoludur.
Tahkim belirli bir kurum tarafından belirlenmiş kurallara uygun cereyan edip etmemesine göre de kurumsal veya arızi tahkim olarak ikiye ayrılır: Kurumsal tahkim, daimi bir hakem kuruluşunun idaresinde, onun önceden tanzim ettiği kurallara göre ortaya çıkan tahkimdir. Tarafların iradelerince düzenlenmemiş hususlar, bu kurumun kurallarına göre yönetilecektir.
Arızi tahkim ise tamamen tarafların iradi düzenlemelerine bağlı olarak herhangi bir kurumun idaresinde cereyan etmeyen ve sadece belirli bir olay için geçici olarak oluşturulan tahkim türü ve yapısını ifade ediyor.
Tahkim türleri bunun yanında tahkime konu olan uyuşmazlığın türüne göre; alelade tahkim ve ticari tahkim; yabancılık unsuru içerip içermemesine göre de milli tahkim ve milletlerarası tahkim olarak ikiye ayrılır.
Hukukumuzda bazı kanunlarda özel olarak belli uyuşmazlıkların çözümü için de tahkim yolu öngörülmüştür. Bunlardan en önemlileri kısaca imtiyaz sözleşmeleri, tüketici ve üretici arasındaki uyuşmazlıklar ve sigorta sözleşmelerine bağlı uyuşmazlıklar olarak sayılabilir. İdari yargıda imtiyaz sözleşmeleri ile ilgili uyuşmazlıklarda Anayasa’nın 125. maddesinin birinci fıkrasına 4446 sayılı Yasa ile “Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinde bunlardan doğan uyuşmazlıkların milli veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar için gidilebilir” tümcesinin eklenmesiyle yargı yolu olarak tahkim seçeneği de ortaya çıkarılmıştır. Tüketici hukukunda tüketicinin satın aldığı uyuşmazlığa konu olan ürünün tarafların İcra ve İflas Kanunundaki hakları saklı olmak kaydıyla; değerinin dört bin Türk Lirasının altında bulunduğu hallerde ilçe tüketici hakem heyetlerine, değeri altı bin Türk Lirasının altındaysa il tüketici hakem heyetlerine, büyükşehir statüsünde bulunan illerde ise dört bin Türk Lirası ile altı bin Türk Lirası arasındaysa il tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunludur. 5684 sayılı kanunla getirilen sigorta tahkim sistemine göre de sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kimse ile riski üstlenen taraf arasında ayrıca bir tahkim sözleşmesi bulunmasa bile, sigortacı kurumun sigorta tahkim sistemine üye olması kaydıyla karşı tarafa tahkim komisyonuna başvuru imkanı vermek suretiyle kendine özgü bir tahkim türü olarak ortaya çıkmaktadır.
Normal yaşantımızda sıkça ortaya çıkabilen, özellikle tüketici hukuku ile sigorta hukukuna bağlı uyuşmazlıklar ve ihtiyari olarak belirlenebileceğini belirttiğimiz üzere her türlü hukuki uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözüme kavuşturulması sürecinin tüm aşamalarında danışmanlık ve vekillik hizmeti vermekteyiz.
